Pszenica jest jednym ze zbóż, które człowiek uprawia najdawniej na największą skalę – pod tymi względami dorównują jej tylko jęczmień, kukurydza i ryż. Wzmianki na temat tego zboża pojawiały się już w zapiskach pozostawionych przez najstarsze cywilizacje europejskie, między innymi egipską i grecką – kłosy pszeniczne były atrybutami bóstw, których domeną był urodzaj, symbolizowały płodność ziemi i stały wzrost życia w jej łonie. Również gdy teksty biblijne wspominają o zbożu, mówią konkretnie właśnie o pszenicy. Ojczyzną pszenicy jest Bliski Wschód, czyli rejon rozwoju najstarszych kultur europejskich. Zboże to stanowi znakomitą większość upraw, jakich dokonuje się także obecnie na terenie starego kontynentu.
Różne podtypy pszenicy
Botanika wyróżnia dość długi szereg gatunków pszenicy, z których każdy nadaje się do innego zużytkowania po zebraniu plonów i sporządzeniu mąki. Najpowszechniej uprawiana w Polsce jest pszenica zwyczajna, sporą popularnością cieszy się też pszenica twarda (durum), z której powstaje mąka odpowiednia do produkcji makaronów oraz orkisz – dający mąkę do wypieku chleba o tej samej nazwie. Mnogość gatunków i odmian tego zboża to skutek eksperymentów, czyli krzyżowania pierwotnych postaci tego zboża. Samopsza i płaskurka to gatunki, których uprawą trudnili się jeszcze ludzie pierwotni, ale z powodzeniem można podjąć się ich uprawy także obecnie.
Jak uprawiać pszenicę?
Z uwagi na to, że pszenica pochodzi oryginalnie z rejonów Azji południowo-zachodniej, podczas uprawy zboże to wymaga warunków, jakie panują w klimacie umiarkowanym i ciepłym. Każdy z poszczególnych gatunków ma oczywiście swoje indywidualne wymagania, z którymi należy się koniecznie zapoznać przed przystąpieniem do siewu i planowania pielęgnacji wzrastających roślin. Czasem te modyfikacje służą po prostu temu, by siew przyjął się na konkretnych gatunkach gleb, a na ten wymóg trzeba zwracać największą uwagę podczas podejmowania decyzji o tym, jakie nasiona zasiać w ziemi. Odpowiednie zaplanowanie miejsca i czasu dokonania zasiewu jest już pierwszym krokiem do sukcesu, jeśli chodzi o otrzymanie dobrych plonów. Bardzo istotne jest również uwzględnienie przedplonów: pszenica będzie miała najlepsze warunki do wzrastania, jeśli posieje się ją na glebie, gdzie wcześniej dojrzewały rośliny okopowe, oleiste lub strączkowe. Pielęgnacja wzrastających zbóż polega na ich systematycznym odchwaszczaniu, wprowadzaniu międzyplonów, stosowaniu nawozów.
Pszenica, podobnie jak większość zbóż, znajduje zastosowanie przede wszystkim w produkcji mąki, która z kolei jest niezbędnym składnikiem potrzebnym do wytwarzania różnego rodzaju pożywienia, w tym tak podstawowego jak pieczywo. Mnogość gatunków zbóż przekłada się na mnogość gatunków mąki, wśród których można dziś dowolnie wybierać. Dzisiejszy trend zdrowego odżywiania postuluje również dodawanie ziaren dojrzałych zbóż w ich pierwotnej postaci do rozmaitych posiłków, na przykład ciastek czy jogurtów. Niezmielone ziarna zbóż mają także zastosowanie w gospodarstwach rolnych, gdzie pełnią rolę paszy dla zwierząt.