Kupując świeże jaja świadomy konsument powinien zwrócić uwagę na numer wybity na skorupce każdego jajka i na symbole umieszczone na opakowaniu. Informują one bowiem o tym, z jakiego chowu pochodzi seria jajek.
Najlepsze jedynki, najgorsze trójki
Z punktu widzenia osoby kupującej jajka największe znaczenie ma pierwsza cyfra umieszczona w kodzie na skorupce jajka. Przykładowy kod wygląda w następujący sposób:
X-PL-YYZZQQVV
Znaczenie poszczególnych elementów zapisu:
- X – oznacza sposób chowu kury i znajdziemy tu określenie liczbowe: 0, 1, 2 lub 3,
- PL – oznaczenie kraju pochodzenia jaj,
- YY – kod województwa,
- ZZ – kod powiatu,
- QQ – kod działalności farmy,
- VV – kod hodowcy.
Sposób chowu kury informuje, w jakich warunkach zniosła ona jajko. Kolejno liczby od zera do trójki oznaczają:
- 0 – jaja z produkcji ekologicznej,
- 1 – jaja z chowu na wolnym wybiegu,
- 2 – jaja z chowu ściółkowego,
- 3 – jaja z chowu klatkowego.
Najzdrowsze dla organizmu człowieka, zwłaszcza dla małych dzieci, kobiet w ciąży i seniorów, są kategorie zerowa i pierwsza. Najgorsza jest kategoria trzecia. W chowie ekologicznym i w przypadku wolnego wybiegu kury są trzymane na wolności bądź wypuszczane na zewnątrz od czasu do czasu. W chowie ściółkowym kury nie opuszczają kurnika, ale mają swobodę ruchu i mogą chodzić wszędzie tam, gdzie chcą. Z kolei, kury w chowie klatkowym trzymane są w ciasnych klatkach i nie mają możliwości jakiegokolwiek ruchu, prócz sięgnięcia po ziarno. Takie kury żyją krócej i składają mniejsze jaja. Niemniej, cena jaj w kategorii „3” jest zdecydowanie najniższa od pozostałych, skąd wynika największa popularność tych jajek w Polsce (statystyczne ceny jaj).
Zgodnie z obowiązującym w Polsce stanem prawnym, każde jajo klasy A, czyli przeznaczone do sprzedaży w detalu, powinno podlegać ostemplowaniu, aby informować klienta, skąd pochodzi. Jajka klasy B i C nie są przeznaczone do handlu detalicznego. Warunki obrotu jajami i normy ich produkcji wyznaczają:
- dyrektywa 1999/74/WE Unii Europejskiej, określająca szczegółowe kryteria i wymagania związane z chowem niosek w tzw. systemach alternatywnych, w klatkach,
- rozporządzenie Wspólnoty Europejskiej nr 2295/2003 określa szczegółowo zasady sortowania, oznakowania i pakowania jaj konsumpcyjnych.
Oprócz oznaczeń klasy jajek i cyfr informujących o typie chowu kur, można zetknąć się również z symbolami określającymi wielkość jajek:
- XL – jaja największe, określane jako bardzo duże o masie co najmniej 73 g,
- L – jaja duże o masie od 63 do 73 g,
- M – jaja średnie o masie od 53 do 63 g,
- S – jaja małe o masie 53 g.
Jajka ekologiczne
Ceny jaj będą zdecydowanie najwyższe, jeśli zdecydujemy się na zakup jaj ekologicznych, z chowu naturalnego. W takim przypadku jaja uzyskują certyfikat EKO. Karma dostarczana kurom pochodzi również z produkcji ekologicznej i kupujący mogą mieć pewność, że nie jest modyfikowana genetycznie, tj. nie zawiera GMO. Miejsce chowu kur i wybieg muszą zostać zaaprobowane jako czynne ekologicznie. Kury żyją w naturalnym trybie, a kurnik otwarty jest od wschodu do zachodu słońca. Jaja mogą być znakowane jako ekologiczne „zerówki” jeśli producent jest kontrolowany przez jednostkę certyfikującą, zaś produkcja jaj spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych.