Słonecznik – piękny i wartościowy

Słonecznik to jedna z najbardziej charakterystycznych roślin uprawnych: pojedynczy okaz to duży żółty kwiatostan, osadzony na wysokiej i grubej łodydze, bogatej w sercowate liście. Jego nazwa może więc nawiązywać do specyfiki wyglądu, ale wiąże się jednocześnie z preferencjami środowiskowymi tej rośliny, która dojrzewa w pełnym słońcu. Słonecznik można śmiało nazwać rośliną wszechstronną: jako okaz niezwykle miły dla oka, jest zarówno ulubieńcem właścicieli przydomowych ogrodów, a jako jedna z najważniejszych roślin oleistych, jest także chętnie sadzony przez rolników, podejmujących szerzej zakrojone plany uprawne. Roślina ta zachwyca bowiem nie tylko swoim wizualnym wyglądem, ale także wszechstronnością zastosowań dojrzewających w niej nasion. Są one wykorzystywane do produkcji oleju słonecznikowego, cennego dla przemysłu spożywczego i technicznego. Niektóre gatunki słoneczników sprawdzają się doskonale także jako pasza dla bydła. Nasiona słonecznika kryją w sobie liczne korzyści odżywcze i zdrowotne: traktowane jako przekąska lub dodatek do bardziej złożonych potraw, stanowią ważny element zdrowej diety. Słoneczniki pochodzą z Ameryki Północnej, a ich rodzina liczy sobie około siedemdziesięciu gatunków. W rodzimym kraju pokrywają rozległe plantacje, w Europie słoneczniki złocą się od XVI wieku.

Realia uprawy

Wybierając miejsce odpowiednie pod uprawę słoneczników, należy wybrać glebę żyzną i na tyle przepuszczalną, by korzenie mogły się swobodnie rozrastać. Gleba zakwaszona powinna zaś zostać uzdatniona poprzez dodanie do niej wapnia. Siew wypada rozpocząć wiosną, a że nasiona umieszcza się bezpośrednio w gruncie, należy mieć pewność, że ten rozmarzł już po okresie zimy i na głębokości sięgającej 5 centymetrów liczy przynajmniej 6 stopni Celsjusza ciepła – zwykle takie okoliczności przypadają na drugą połowę kwietnia. Pielęgnując słoneczniki, należy dostarczyć im sporej ilości nawozów. Szczególnie ważne jest zapewnienie im właściwej ilości związków azotu, lecz jednocześnie trzeba uważać z jego dozowaniem, gdyż zbyt duża dawka przedłuży okres wegetacji i opóźni czas plonów. Ewentualne niedobory lepiej jest wyrównać poprzez opryski. Należy pamiętać także o ochronie przed szkodnikami, mając na uwadze fakt, że słoneczniki są szczególnie podatne na pasożytnicze grzyby, w tym pleśnie, a także gnicie. Z tego powodu należy zachować umiar podczas podlewania słoneczników, pamiętając, że rośliny te potrzebują najwięcej wilgoci podczas kwitnienia. Słonecznik, jak sama nazwa wskazuje, najlepiej czuje się wśród słonecznego światła, nawet dość intensywnego. Przed ryzykiem przesuszenia chroni go dość gruba i omszała skórka. Silne nasłonecznienie to najważniejszy czynnik, jaki wpływa na właściwy rozwój zasadzonych roślin, jakiekolwiek zacienienie wpływa na tę roślinę bardzo niekorzystnie. Z kolei krótkotrwały spadek temperatury, nawet taką plasującą się poniżej zera, nie zaszkodzi wzrastającemu słonecznikowi – jednak długotrwały przymrozek potrafi zniweczyć wizję dobrych plonów. Do zmniejszenia spodziewanych z upraw korzyści przyczyniają się aktywnie także ptaki, które wydziobują dojrzałe już ziarenka słonecznika. To właśnie wśród upraw słoneczników najczęściej widuje się specjalnie ustawione strachy na wróble i innych nieproszonych gości. Uprawa tej rośliny wymaga więc nieco cierpliwości i szczęścia, ale podjęty wysiłek jest wart doczekania zbiorów tej niezwykłej rośliny. Zbiory możliwe są już w pierwszej połowie września, o ile wegetacja z różnych powodów się nie opóźni.

Właściwości nasion słonecznika

Nasiona słonecznika imponują bogactwem składników odżywczych, w tym bardzo cennych mikroelementów. Zawarte są tu witaminy A, E i D, które są świetnie przyswajalne dzięki jednoczesnej obecności tłuszczów, a konkretnie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Poza tym:
– w pestkach słonecznika znajdują się ponadto kwas foliowy, żelazo, wapń, magnez, cynk i potas,
– produkowany z nasion olej słonecznikowy jest powszechnie wykorzystywany do smażenia i pieczenia oraz komponowania warzywnych sałatek, tworzy się z niego również margarynę,
– olej ten, stosowany bezpośrednio i doustnie, może mieć także działanie lecznicze wobec wielu narządów wewnętrznych,
– jak ustaliły badania naukowe, olej ten może rozwiązywać rozliczne problemy, rozprawiając się z bólami różnego pochodzenia, a także zapobiegając rozwojowi chorób najważniejszych organów,
– w oleju słonecznikowym szczególnie silnie skoncentrowana jest witamina E, nazywana witaminą młodości (z tego względu może być on wykorzystywany w celach kosmetycznych, gdyż ma moc silnego nawilżania i odżywiania skóry).